Барилга хот байгуулалтын сайд Д.Цогтбаатартай ярилцлаа.

-Журамд өөрчлөлт оруулах, судлах ажлыг хийж байна. Одоогоор ипотекийн журамд өөрчлөлт оруулж, Засгийн газрын хуралдаанаар эцэслэн шийдвэрлээгүй байгаа. Ерөнхий сайд бидний тавьж буй саналуудыг дэмжиж, Хүн амын хөгжил нийгэм хамгааллын сайд С.Эрдэнэ, Сангийн сайд Ж.Эрдэнэбат, манай яаманд чиглэл өгсөн. Ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөрийг бууруулж, төрөөс баталгаа гаргах, ам.метрийн хэмжээг нэмэгдүүлэх гээд бүх чиглэлд, олон талаас нь судалж, боломжтой хувилбарыг олж ажиллахыг зөвлөсөн. Энэ дагуу Ипотекийн зээл журмаа шинэчилж боловсруулахаар ажиллаж байна. Хамгийн гол нь иргэд ипотекийн зээлд хамрагдахын тулд урьдчилгаа 30 хувийг банкинд төлдөг байсан нь зээлд хамрагдах хамгийн том шалгуур байсан. Гэхдээ эдийн засгийн байдал хүндэрч 30 хувийн урьдчилгаа төлөхөд хүнд байна. Тиймээс ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 30 хувийн 10 хувийн төлбөрийг иргэд төлж, үлдсэн 20 хувьд нь төрөөс баталгаа гаргаж зээлд хамруулах боломжийг судалж байна. Өөрөөр хэлбэл иргэд 30 биш 10 хувийн урьдчилгаа төлж ипотекийн зээлд хамрагдах боломжтой болно. Гэхдээ нөгөө талд зарчмын асуудал бий. Арилжааны банкууд дээр ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 30 хувийн төлбөр хэвээрээ байна. Зээлийн 30 хувийн урьдчилгааг төр иргэн гэсэн хоёр этгээд хувааж аваад төлөх тухай яригдаж байгаа юм. Иргэн худалдаж авах гэж байгаа байрныхаа нийт өртөгийн 10 хувийг банкинд төлж, төр 20 хувьтай тэнцэх хэмжээний хөрөнгийг арилжааны банкуудад хуваарилна. Хэрвээ төр 20 хувь дээр нь баталгаа гаргахгүй иргэд 10 хувийн төлбөрөө төлнө гэвал арилжааны банкууд эрсдэлд орно. Тиймээс эцсийн дүндээ банкууд ипотекийн зээлийн 30 хувийн урьдчилгаа төлбөр авах нь хэвээр байна гэсэн үг.

-Өдөр болгон л банкууд, холбогдох албаны төлөөллүүдтэй уулзаж байна. Үндсэн нөхцөлүүд дээр засгаас чиглэл өгсөн ч яг амьдрал дээр хэрэгжүүлэх гэхээр маш олон санхүүгийн шинж чанартай тохиргоо хийх ёстой болоод байгаа. Түүнийг Барилга хот байгуулалтын яам гэхээсээ илүү холбогдох санхүүгийн чиглэлийн байгууллагууд хариуцаж тооцоо гаргах ажлыг хийж байгаа. Урьдчилгаа 30 хувь банкууд дээр хэвээр үргэлжлэх учраас асуудал гарахгүй. Харин 20 хувь дээр нь төрөөс баталгаа гаргах нь эх үүсвэрийн хувьд банкуудад ашигтай хувилбар. Гэхдээ арилжааны банкууд зээлийнхээ эрсдэлийг тооцно. Банк бол зээл гэдэг бүтээгдэхүүнийг хүргэх гол байгууллага. Мөн банк зээлсэн мөнгөө эргүүлэн олж авах гол үүрэгтэй. Тэгэхээр ипотекийн зээл олгохдоо өндөр хариуцлагатай ханддаг. Тиймээс зээл олгоход тавьдаг бүх шалгуурыг иргэдэд тавина. Тэр шалгуурыг нь бид өөрчлөх эрхгүй. Шалгуурыг нь өөрчилнө, урьдчилгаа байхгүй болгоно, хөнгөлнө гэвэл зах зээл дээр том эрсдэл бий болно. Сайн юм хийх гээд сөрөг үр дагавар гаргаж болохгүй шүү дээ. Хамгийн гол нь дундаж орлоготой иргэд 30 хувь гэдэг урьдчилгааг төлбөрийг бөөнөөр нь хийх хуримтлал байхгүйгээс зээлд хамрагдаж чадахгүй байгаа. Тиймээс иргэдийн худалдан авалтыг дэмжиж төрөөс баталгаа гаргаж, мөн барилгын салбарт багахан дэмжлэг болгох үүднээс журамд өөрчлөлт оруулах ажлыг хийж байна.

-Өмнө нь 80 хүртэлх ам.метрийн орон сууцнаас сонголтоо хийж зээлд хамрагдах боломжтой байсан. Харин зээлд хамрагдах талбайн хэмжээг нэмэгдүүлнэ гэж ярьж байгаа. Тэгвэл талбайн хэмжээний хязгаарыг хэд болгох вэ. Ам.метрийн хэмжээ өөрчлөгдсөнөөр зээлээ эргүүлэн төлөх хугацаа уртсах уу?

-Ам.метрийн хэмжээг нэмэгдүүлэхээр судалж байна. Манай яамны зүгээс 150 ам.метр гэж хязгаар тогтоож болох юм гэсэн санал гаргасан. 80 ам.метрээс дээш талбайтай байрнаас сонголт хийж, зээл авах бололцоотой олон иргэн байгаа шүү дэээ. Тиймээс тэдгээр иргэнд мөн боломж олгох ёстой. Гэхдээ ам.метрийн хязгаарыг 150 хүртэл гэж заах нь зүйтэй гэж үзсэн. Учир нь, түүнээс дээш байрууд тансаг зэрэглэлтэй, ам.метрийн үнэ өндөр болоод ирэх магадлал өндөр байдаг. Тиймээс хэт өндөр орлоготой хүмүүсийг дэмжихгүй, тансаг байрны худалдан авалтыг дэмжихгүй байх үүднээс хязгаар тавих шаардлага байгаа. Энэ бүгдийг нарийвчлан ярилцаж байна.

-Хэрвээ журамд өөрчлөлт оруулаад Засгийн газрын хуралдаанаар баталсны дараагаас орон сууцны эрэлт нэмэгдэж үнэ өсөх хандлагатай болох юм биш үү. Мөн орон сууцны нийлүүлэлт ч эрс нэмэгдэх байх?

-Иргэдийн төлөх урьдчилгаа буурснаар орон сууцны үнэ өсөхгүй. Бид журамдаа үнэ өсөхгүй байх боломжуудыг давхар тооцож байгаа. Тухайн орон сууцны ам.метрийн үнэ тэдэн төгрөг байна гэдгийг нарийн тусгах боломж байгаа. Тэгснээр хиймэл үнийн хөөсрөл бий болгохгүй байх боломжтой. 2015 онд 30 мянга гаруй айлын орон сууц ашиглалтад орохоор байгаа. Тиймээс барилгын компаниудад нийлүүлэлт тал дээр нь дэмжлэг олгохгүй. Харин энэ жил ашиглалтад орох, борлогдохгүй байгаа илүүдэл орон сууцаа борлуулах нөхцөлийг хангаж төрөөс багахан дэмжлэг өгөхөөр ажиллаж байгаа нь энэ. Түүнээс биш ашиглалтад орсон бүх орон сууцыг нь борлуулах хэмжээний ажил биш. Барилгын салбарт багахан л дэм өгч байгаа гэсэн үг. Зах зээлд ашиглалтад орсон илүүдэлтэй орон сууцыг борлуулахад нь төрөөс зохицуулна гэвэл буруу бодлого болно.

-Орон сууцны ипотекийн зээл нийгмийн зорилтот бүлэг эсвэл нийгмийн халамжийн бодлогын үргэлжлүүлэх хэлбэрийн зээл биш. Ипотекийн зээлийн урьдчилгаанд төрөөс баталгаа гаргаж, талбайн хэмжээг нэмэгдүүлж байгаа арга хэмжээ бол эдийн засгийн хүндрэлээс гаргах зам. Өнөөдөр барилгын олон компани банкнаас зээл аваад орон сууц барьчихсан байгаа. Гэтэл эдийн засаг хүнд, ард иргэдийн худалдан авах чадвар сул байгаагаас барилгын салбар зогсонги байдал орсон. Энэ хүнд байдлыг даван туулах, иргэд болон барилгын салбарыг дэмжих арга хэмжээний нэг шүү дээ. Тиймээс одоо яригдаж байгаа нөхцөлөөс илүү хөнгөвчлөх боломж байхгүй. Хэдий яамны зүгээс иргэдийн зээлээ эргэн төлөх хугацааг сунгах боломж байгаа, эсэх асуудлыг банкуудад тавьсан. Гэтэл хугацаа сунгах тусам банкны салбарын эрсдэл илүү нэмэгдэх болчихоод байгаа. Урьдчилгаагүй болгоод, хугацааг нь уртасгаад байвал ипотекийн зээл өөрөө банкны салбарын эрсдэлтэй, чанаргүй зээл болж хувирна. Одоо банкны системд хамгийн сайн төлөлттэй явж байгаа зээл бол ипотекийн зээл шүү дээ.

Эх сурвалж: http://www.itoim.mn/index.php/site/news/148